Τετάρτη 14 Μαρτίου 2012

Το Παιδί-Φάντασμα
(2η συνέχεια)

Όλα για το Παιδί-Φάντασμα, τον Γιώργο Θαλάσση τον κύριο ήρωα του αναγνώσματος "ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ", από τις πληροφορίες που δίνει για αυτόν μέσα από τις σελίδες των 798 τευχών του περιοδικού ο συγγραφέας του αναγνώσματος Στέλιος Ανεμοδουράς.

Συνεχίζουμε με το δεύτερο μέρος του αναλυτικού και λεπτομερούς βιογραφικού αφιερώματος στο θρυλικό Παιδί-Φάντασμα, τον Γιώργο Θαλάσση, με στοιχεία, όπως αυτά τεκμηριώθηκαν στο λήμμα "Παιδί-Φάντασμα" από το "Λεξικό του Μικρού Ήρωα" στον τόμο "Από το Α έως το Ω".
Στην πιο κάτω 2η συνέχεια του αφιερώματος κρίθηκε σκόπιμη και η προσθήκη τμήματος της εισαγωγής από τον τρίτο μη εκδοθέντα τόμο του Λεξικού κάτω από τον τίτλο κεφαλαίου: "Γνώσεις και ταλέντα στην υπηρεσία της προτυποποίησης".




ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑΛΕΝΤΑ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ
Το δίπτυχο του προτύπου που προβάλλεται μέσα από τον Γιώργο Θαλάσση είναι από τη μια μεριά οι αναπτυγμένες γνώσεις τόσο σε εγκυκλοπαιδικό πεδίο, όσο και σε πεδίο πρακτικής εφαρμογής. Και στο ένα και στο άλλο πεδίο η υπερβολή είναι εμφανής. Ηθελημένη, όμως, από μέρους του συγγραφέα που τοποθετώντας ψηλά τον πήχη στους επίδοξους μιμητές του προτύπου, τους ζητά να καταβάλλουν συνεχώς και μεγαλύτερη προσπάθεια προκειμένου να αγγίξουν το, ρεαλιστικά, άπιαστο.
Η προτυποποίηση του Γιώργου Θαλάσση δεν ήταν στον ίδιο βαθμό για όλους τους αναγνώστες του περιοδικού. Η ηλικία, η κουλτούρα περιβάλλοντος, η οικογενειακή οικονομική κατάσταση, αλλά κυρίως ο διαφορετικός ψυχισμός του κάθε παιδιού, καθώς και το ταλέντο του συγγραφέα να περνάει τα μηνύματά του δίχως να φαίνεται ως ο από καθ’ έδρας δάσκαλος, υπήρξαν οι κυριότεροι παράγοντες που καθόριζαν τον ξεχωριστό για το κάθε παιδί βαθμό επηρεασμού του από τον ήρωα-πρότυπο του αναγνώσματος.
Είναι σίγουρο, πως για πολλά παιδιά-αναγνώστες ο Μικρός Ήρως Παιδί-Φάντασμα δεν υπήρξε ποτέ κάποιου είδους πρότυπο, αλλά ήταν μόνο ο κεντρικός ήρωας ενός αναγνώσματος που απλώς προσέφερε την ψυχαγωγία με λίγη ώρα ανάγνωσής του και ύστερα “πάμε παρακάτω”. Αλλά και μόνο αυτή η διαδικασία της ανάγνωσης συνέβαλλε με τον τρόπο της στο να “εκπαιδευτεί”, στο να συνηθίσει και στο να αγαπήσει κάποιο παιδί το διάβασμα. Το διάβασμα ήταν κι αυτό κάποιο από τα ζητούμενα σε μια εποχή όπου τα βιβλία με ψυχαγωγικό περιεχόμενο δεν είχαν ικανοποιητικά καθολική πρόσβαση σε όλα τα παιδιά. Διαβάζοντας, όλο και κάτι θα έμενε κτίζοντας υποσυνείδητα είτε μια βάση δεδομένων γνώσης, είτε παραμέτρους διαμόρφωσης του χαρακτήρα.
Δεν θα πρέπει, ωστόσο να παραγνωριστεί και η συμβολή των άλλων παρόμοιων λαϊκών παιδικών περιοδικών ελληνικής γραφής στη διαμόρφωση μιας γενικότερης κουλτούρας. Δεν διέφεραν και σε πολλά οι ήρωές τους από τον Γιώργο Θαλάσση, ούτε οι συγγραφείς τους είχαν λιγότερο ταλέντο στο να διατηρούν το ενδιαφέρον των αναγνωστών τους από όσο ταλέντο είχε ο συγγραφέας του Μικρού Ήρωα. Απλώς το Παιδί-Φάντασμα δρούσε σε έναν χώρο οικείο σε αυτά και σε μια ιστορική περίοδο, που κάποια παιδιά την είχαν βιώσει σκληρά στη νηπιακή τους ηλικία.
Από την άλλη, ήταν πιο εύκολο στα παιχνίδια τους στους άδειους ακόμα δρόμους και στις άφθονες αλάνες των συνοικιών τους να υποδυθούν το Παιδί-Φάντασμα, που ήταν και ντυμένο σαν κι αυτά, παρά να υποδυθούν τον ιπτάμενο Σούπερμαν, τον Γκαούρ της Ζούγκλας, τον άστροναύτη, τον ξιφομάχο ιππότη ή ακόμα και τον Γκρέκο τον ήρωα των γηπέδων, αφού παίζοντας ποδόσφαιρο δεν έκαναν αναπαράσταση ποδοσφαιρικού αγώνα. Έπαιζαν ποδόσφαιρο και μάλιστα… άγριας ομορφιάς με μπόλικο ξυλίκι.
Γι όλους τους παραπάνω λόγους ο Γιώργος Θαλάσσης ήταν ο πιο πρόσφορος από τους ήρωες των παιδικών αναγνωσμάτων να προτυποποιηθεί. Από την άλλη μεριά ήταν και ο μόνος που, χάρη στην πληθώρα των ταλέντων του, προσέφερε πολλές περισσότερες παραλλαγές “σεναριογραφικής” δράσης.
Όταν κάποια χρόνια αργότερα ο Μικρός Σερίφης μπόρεσε να λειτουργήσει κι αυτός ως παιχνίδι της αγορίστικης παρέας σε ένα συμβατικό περιβάλλον φαρ γουέστ, πήρε μεγάλο κομμάτι από την πίτα της δημοτικότητας περιορίζοντας ισόποσα την δημοφιλία του Παιδιού-Φάντασμα. Είχαν αλλάξει ωστόσο και οι εποχές.
Μια καταγραφή των γνωστικών πεδίων στα οποία κινούταν το Παιδί-Φάντασμα θα καταδείξει την εμμονή του συγγραφέα του αναγνώσματος Στέλιου Ανεμοδουρά στο οπλίσει τον ήρωά του και με πνευματικά προσόντα-όπλα στον Αγώνα που του είχε αναθέσει να διεξαγάγει.

Ο έκπληκτος για την παράξενη συμ-
περιφορά του Γιώργου κύριος με το
πούρο στο στόμα δεν είναι άλλος α-
πό τον πατέρα της νίκης Ουίνστον
Τσώρτσιλ, που σώθηκε χάρη στην
αστραπιαία επέμβαση του Παιδιού-
Φάντασμα!
Δεν του τα έδωσε όλα με μιας. Σιγά-σιγά στην εξέλιξη της ιστορίας του προσέθετε και νέα πολεμοφόδια ή του βελτίωνε τα παλιότερα, ανάλογα με τον αντίπαλο που είχε να αντιμετωπίσει.

ΠΟΙΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ ΔΕΝ ΜΙΛΑΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ-ΦΑΝΤΑΣΜΑ;
Η γνώση ξένων γλωσσών στο πνευματικό οπλοστάσιο του Παιδιού-Φάντασμα είναι εντυπωσιακή. Δίχως να αναφέρει ρητά και δασκαλίστικα ο συγγραφέας, ότι στον κόσμο που έρχεται, το ότι όσο περισσότερες ξένες γλώσσες μάθει ένα παιδί, τόσα περισσότερα εφόδια θα έχει στο να ενταχθεί στους πολίτες του κόσμου σε μια επερχόμενη παγκοσμιοποίηση δεν παρέλειπε να αφιερώνει συχνά παραγράφους μέσα στη δράση, ότι ο Γιώργος Θαλάσσης δεν κυκλοφορούσε έχοντας μόνο ένα πιστόλι στην τσέπη, αλλά έχοντας και μια μέθοδο εκμάθησης μιας ξένης γλώσσας άνευ διδασκάλου, έστω και αν στις εποχές εκείνες πρωτεύον ήταν η επιβίωση και όχι η γνώση μιας παραπάνω ξένης γλώσσας. Εξάλλου, η μόδα  της “άνευ διδασκάλου” εκμάθησης είναι ύστερο μεταπολεμικό φαινόμενο. Ας είναι, αφού ο αναχρονισμός έκανε πολλά παιδιά να θελήσουν να μιμηθούν το πρότυπό τους σε αυτό το πεδίο· στην γλωσσομάθεια.
Με δεδομένο, ότι όντως υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν και συνεννοούνται σε καμιά δεκαριά και παραπάνω γλώσσες, δεν ακούγεται και τόσο υπερβολικό που ο Γιώργος Θαλάσσης δεν αντιμετώπισε επικοινωνιακό πρόβλημα σε όποια χώρα κι αν βρέθηκε εκτελώντας κάποια αποστολή του. Αν σε αυτό υπάρχει κάποια υπερβολή είναι το βάθος γνώσης τους από ένα παιδί που σε κανονικές συνθήκες ειρήνης θα ήταν μαθητής στις πρώτες τάξεις του γυμνασίου.
Ποιες, λοιπόν γλώσσες μιλούσε σαν να ήταν η μητρική του γλώσσα. Ή για περισσότερη ακρίβεια, ποιες τελικά δεν μιλούσε, όπως θα αναρωτηθεί κάποιος, όταν ολοκληρώσει την ανάγνωση της παρακάτω καταγραφής.
Στο πρώτο κιόλας τεύχος αναφέρεται ρητά ότι ήδη ήξερε να μιλάει άπταιστα γερμανικά και αγγλικά παρά το νεαρό της ηλικίας του. Αξιοποίησε αυτές τις γλωσσικές γνώσεις του κατά κόρον σε κάθε ευκαιρία. Πότε μεταμφιεσμένος σε Γερμανό αξιωματικό έδινε διαταγές στα γερμανικά και πότε συζητώντας με τους αξιωματούχους των Συμμάχων εξέφραζε άποψη επί παντός του επιστητού στα αγγλικά. Και ήταν ένα παιδί, λέει, δεκατριών-δεκατεσσάρων χρονών μόλις!
Όσο για τις γνώσεις του στα ιταλικά διέψευδε σε κάθε δοθείσα ευκαιρία τη μετριόφρονα εκτίμηση του συγγραφέα “όχι και τόσο καλά” (1ο τεύχος), αφού και στα ιταλικά ο συνομιλητής του δεν καταλάβαινε ότι δεν έχει να κάνει με γέννημα-θρέμμα Ιταλό. Ούτε με τις “λίγες” γνώσεις του στα γαλλικά έδειξε να έχει κάποιο πρόβλημα οπόσες φορές υπήρξε ανάγκη να μιλήσει και γαλλικά. Η επιβεβαίωση, όμως, της άριστης γνώσης του στη γλώσσα του Ρακίνα και του Βολταίρου άργησε να έρθει σε σχέση με τις άλλες βασικές γλώσσες της μετέπειτα… Ευρωπαϊκής Ένωσης, μόλις στο τεύχος 734 (Το αίνιγμα του Ιπτάμενου Δίσκου).
Από εκεί και πέρα οι γνώσεις του σε άλλες λιγότερο… δημοφιλείς γλώσσες αποκαλύπτονταν με την ευκαιρία κάποιας αποστολής του.

# Αραβικά: μιλάει για πρώτη φορά και μάλιστα εκφράζεται με πολύ δύσκολες και περίτεχνες φράσεις, όπως απαιτεί το αραβικό γλωσσικό τυπικό από την πρώτη του κιόλας επίσκεψη στην Αίγυπτο (τεύχος 8, “Το Υποβρύχιο του Θανάτου”.
# Τουρκικά: αποδεικνύεται ότι τα κατέχει επαρκώς μιλώντας τα πρώτη φορά στην Κωνσταντινούπολη (τεύχος 20, “Στο Βυθό του Βοσπόρου”), ενώ σε κάποια άλλη αποστολή του στα βάθη της Ανατολίας, παριστάνει με πειστικότητα Τούρκο ανώτερο κρατικό λειτουργό εκφωνώντας μάλιστα ενώπιον κοινού και ένα δημοσιοϋπαλληλικό λογύδριο!
# Βουλγαρικά· απέδειξε σε αρκετές περιπτώσεις ότι μιλάει καλλιεργημένα και με άπταιστη προφορά τα βουλγαρικά με πρώτη αναφορά αυτής της γνώσης του στο τεύχος 21 (“Ο Μαύρος Μονομάχος”).

Ένα ιστορικό εξώφυλλο για ένα ιστορικό γεγονός.
# Ρωσικά: “Για γκόβοριου ρούσκι” δηλώνει χωρίς να το λέει ακριβώς έτσι, ότι στο ρεπερτόριο των ξένων γλωσσών που ξέρει, συμπεριλαμβάνεται και η γλώσσα του Πούσκιν. «Σε αρκετά καλή ρωσική γλώσσα, που έχει μάθει μόνος του μελετώντας με μια μέθοδο άνευ διδασκάλου, λέει…» (τεύχος 60, Ο Τύραννος γονατίζει).
# Γιαπωνέζικα: ήξερε και κάποια λίγα γιαπωνέζικα όταν αντιμετώπισε τον κίτρινο πράκτορα Καμικάζι (τεύχη 34-40). Η πρόοδος του στη γνώση της γιαπωνέζικης γλώσσας, πρέπει να υπήρξε εντυπωσιακή, γιατί καμιά 20αριά τεύχη αργότερα επιλέγεται από την αμερικανική κυβέρνηση για αποστολή στην Ιαπωνία με κριτήριο την καλή γνώση του στα γιαπωνέζικα. «…Η αμερικανική κυβέρνηση μου ζήτησε να στείλω στο Τόκιο έναν ικανό πράκτορα που να ξέρει καλά γιαπωνέζικα. Όπως καταλαβαίνεις, αμέσως σκέφτηκα εσένα. Είσαι ο πιο ικανός πράκτοράς μας και ο μόνος σχεδόν που ξέρει γιαπωνέζικα, είπε ο αρχιστράτηγος στο Παιδί-Φάντασμα αναθέτοντάς του μια ακόμα αποστολή στην Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου…» (“Η Εξόντωση του Κόρακα” τεύχος 64, sel. 28). Σε κατοπινή αποστολή του στην Ιαπωνία υποδύθηκε με θράσος και τον Ιάπωνα σαμουράι αξιωματικό του αυτοκρατορικού στρατού!

# Ισπανικά: αν και ουδέποτε δήλωσε επίσημα γνώση των ισπανικών, αποδείχτηκε άριστος χειριστής του γλωσσικού ιδιώματος της Καστίλης αφού μεταμφιεσμένος σε ταυρομάχο (γνώριζε, φυσικά και να ταυρομαχεί), ξεγέλασε ακόμα και τον Ισπανό συνομιλητή του (τεύχος 119, “Ο Σπίθας ταυρομάχος”). Στα κατοπινά τεύχη είχε και άλλες ευκαιρίες να εκφραστεί στα ισπανικά, αντιμέτωπος ακόμα και με τον Φράνκο!
# Θιβετιανά: εντάξει, δεν ήξερε τη γλώσσα του Δαλάι-Λάμα προηγουμένως, αλλά μάθαινε τα βασικά στο αεροπλάνο που τον μετέφερε για μια αποστολή στο Θιβέτ!
Ωστόσο, έβγαλε… κιτρινοπρόσωπο τον Θιβετιανό δάσκαλό του, όταν οι ανάγκες της αποστολής τον υποχρέωσαν να μεταμφιεστεί σε Λάμα (βουδιστής καλόγερος του λαμαϊκού βουδισμού) προκειμένου να φέρει σε πέρας την αποστολή του (τεύχη 116-118).

#Αφρικανικές γλώσσες και διάλεκτοι: ούτε κάποιες γλώσσες της Αφρικής βρίσκονταν έξω από το γνωστικό του πεδίο. Και θα πρέπει να είναι αρκετές, αν και δεν κατονομάζονται. Μπορούσε και συνεννοούταν τόσο με τους Νούβιους του Σουδάν, όσο και με τους… ανθρωποφάγους της Νότιας Αφρικής. Απέδειξε τις γνώσεις του, όταν ένας νέγρος που ξεψυχούσε, ψιθύρισε κάτι αγκομαχώντας στη διάλεκτό του (σημ. πιθανώς σε... μπαμπάρα ή σογκάι-τζέμα, αφρικανικά γλωσσικά ιδιώματα, που ομιλούνται στο πρώην Γαλλικό Σουδάν) και ο Γιώργος αφού του έκλεισε τα μάτια «…εξηγεί στον Σπίθα και στην Κατερίνα που δεν ξέρουν τη γλώσσα των ιθαγενών της περιοχής τόσο καλά (!), όσο το Παιδί-Φάντασμα…» ό,τι πρόλαβε να του πει ο νεκρός πλέον νέγρος (“Φροϊλάιν-Ταρζάν”, τεύχος 124, σελ. 9). Στις αφρικανικές γλώσσες που γνωρίζει συμπεριλαμβάνεται και η κωδική γλώσσα των ταμ-ταμ, που ούτε αυτή είχε μυστικά για αυτόν  «Ο Γιώργος, που ξέρει τον μυστικό κώδικα των ταμ-ταμ της ζούγκλας, στήνει το αυτί του…» (τεύχος 91, Ο Πάνθηρας με το χρυσό νύχι).

# Ινδικά: Εκτελώντας αποστολή στις Ινδίες αποκαλύφθηκε πως για τον Γιώργο Θαλάσση ούτε τα ινδικά είχαν μυστικά (σημ. μάλλον η γλώσσα χιντού ως η πιο διαδεδομένη από την ινδική πολυγλωσσία), αφού «…ο Γιώργος καταλαβαίνει λίγο, αλλά τόσο, όσο χρειάζεται για να καταλάβει ό,τι λεγόταν σε αυτή τη γλώσσα…», καθώς κρυμμένος κρυφάκουγε συζήτηση των αντιπάλων του και εχθρών των Συμμάχων (τεύχος 152, “Μερβάρα,  ο Αόρατος Ινδός”).
# Αλβανικά: ακόμα μια βαλκανική γλώσσα περιλαμβανόταν στις γλώσσες που χειριζόταν με άνεση το Παιδί-Φάντασμα. Αντιμετωπίζοντας τον Αλβανό κακοποιό και συμμορίτη ονόματι “Λύκος” μπήκε στο υπό ιταλική κατοχή αλβανικό έδαφος κι έπεισε τις αλβανικές αρχές ότι έχουν απέναντί τους έναν ακραιφνώς Αλβανό υπήκοο (τεύχος 174, “Λύκος, ο Αλβανός Δήμιος”).

# Κινεζικά: Εξέπληξε εχθρούς και φίλους το Παιδί-Φάντασμα, όταν στην πρώτη του αποστολή στην Κίνα, αναγκάστηκε να μιλήσει και κινεζικά, αν και με κάποια δυσκολία είναι η αλήθεια! Πράγματι, ο Γιώργος ήταν ένας από τους λίγους στον κόσμο, που αν και δεν ήταν Κινέζος, μιλούσε και καταλάβαινε κινέζικα σε ικανοποιητικό επίπεδο συνεννόησης. Πιθανώς πρόκειται για τα Καντονέζικα ως τα πιο διαδεδομένα (τεύχος 138, “Φου Πο Κάι, το Κίτρινο Παιδί-Φάντασμα”).
# Πορτογαλικά: Ένα σημείωμα γραμμένο στα πορτογαλικά, που το διάβασε και το μετάφρασε πρίμα-βίστα ήταν αρκετό για να αποδειχτεί η γνώση του και στη γλώσσα των Λουζιτανών (τεύχος 775, “Σαμποτάζ στο τμήμα Α-3”).
# Αρχαία Ελληνικά: Σίγουρα δεν είναι ξένη γλώσσα για έναν Έλληνα, αλλά πόσοι από μας μπορούν να καταλάβουν ικανοποιητικά ένα κείμενο π.χ. του Θουκιδίδη, ή του Λουκιανού; Για να μην πούμε για Όμηρο και τραγικούς ποιητές. Ο Γιώργος Θαλάσσης, όμως απέδειξε και την αρχαιομάθειά του, όταν προκειμένου να αποδείξει ότι είναι Έλληνας, υποχρεώθηκε να απαντήσει στη γλώσσα των αρχαίων προγόνων μας σε ερώτηση που του έθεσε σε αρχαιοελληνική γλώσσα (δωρικά, αττικά, ή αιολικά;) Ισπανός αρχαιοελληνομαθής Ισπανός ιδαλγός (τεύχος 416, “Μικρόβιο, Ένας μικρός πράκτορας”).

Πιθανώς θα μιλούσε και σερβοκροατικά, αλλά τούτο δεν συνάγεται από πουθενά και υφίσταται μόνο ως υπόθεση, επειδή στη μοναδική του αποστολή στην κατεχόμενη Κροατία συναντήθηκε με τους Γιουγκοσλάβους παρτιζάνους του Τίτο, αλλά και με τους τσέτνικ (εθνικιστές αντάρτες) της Σερβίας -ούτε η μία αντιστασιακή οργάνωση, ούτε η άλλη αναφέρονται ονομαστικά- και το πιο λογικό είναι να μη συνεννοήθηκε μαζί τους παρά μονάχα στη δική τους εθνική γλώσσα.
Τέλος, παρέδιδε και… μαθήματα εκμάθησης χρησίμων φράσεων και λέξεων στον Σπίθα, αφού στη διάρκεια ταξιδιού τους στην Τουρκία για κάποια αποστολή, ο Σπίθας επειγόταν να μάθει, πώς λέγεται το ψωμί, το κρέας, το γάλα, το τυρί κλπ ουσιώδη. Κοντά στον Σπίθα, μάθαμε κι εμείς!
Αναμφισβήτητα η συχνή προβολή του Γιώργου ως προτύπου πολυγλώσσου έφηβου, θα πρέπει να συνέβαλλε καθοριστικά στην ανάπτυξη κέντρων εκμάθησης ξένων γλωσσών και όχι μόνο των αγγλικών στη δεκαετία του ’50!

Η παράθεση των βιογραφικών στοιχείων του Παιδιού-Φάντασμα συνεχίζεται με την τρίτη συνέχειά της την επόμενη Τρίτη.


2 σχόλια:

  1. Γιώργο περίμενε δεν σε προλαβαίνω,
    φταίει και η κοιλιά μου,
    ουφ δεν έπρεπε να φάω όλο το γουρουνόπουλο
    Σπίθας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Θα ξαποστάσουμε, Νίκο, μόλις ολοκληρώσουμε την αποστολή μας. Για αυτό τρέχα για να χωνέψεις.. Στο τέλος θα σε περιμένει κι άλλο γουρουνόπουλο ψητό με πατάτες στον φούρνο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή